Мамлакатимизда экин ерларидан самарали фойдаланиш мақсадида бир қатор тизимли ишлар амалга оширилмоқда. Натижада аҳолининг ерга бўлган муносабати тубдан ўзгараётир. Ҳар бир қарич ердан унумли фойдаланиб, дастурхони обод, бозорларимизнинг тўкин бўлишига ҳисса қўшаётганлар кўп.
Жумладан, Навбаҳор туманидаги «Юқори Бешработ» маҳалласида ана шундай ерга меҳр қўйган инсонлар билан танишдик. Масалан, Шуҳрат Очилов етти сотихлик иссиқхонасида етиштирилган бодрингларни ички бозорга олиб чиқмоқда. Тўрт сотих томорқадан ризқ-барака олишда хонадон эгасининг турмуш ўртоғи Ҳафиза Гулмуродованинг ҳам ҳиссаси катта.
Шавкат Эрназаров ҳам уста деҳқонлардан. У ҳарбийликдан нафақага чиққач, уйда фойдали иш билан машғул бўлишни афзал билди. Томорқасининг икки сотихида иссиқхона ташкил қилди. Жасур Бердимуродов томорқасидаги помидорлар эрта-индин бу хонадоннинг, қолаверса, маҳалла аҳлининг дастурхонини безайди. «Меҳнатнинг таги роҳат» деб шунга айтишади-да. Аммо…
Кўпчилик томорқасини гуллаб-яшнатиш билан банд бўлган бир пайтда баъзилар каттагина ер майдонларини қаровсиз қолдираётгани ажабланарли. Афсуски, «Юқори Бешработ» маҳалла фуқаролар йиғини масъул ходимлари ва тегишли соҳа вакиллари бир неча бор огоҳлантирганига қарамай, ҳамон ғафлат уйқусидан уйғонмаганлар бор. Ҳайрон қоласан, бир килограмм картошкани бозордан фалон сўмга сотиб олган яхшими ёки уни томорқада ундириб, истаган пайтда рўзғор учун фойдаланган маъқулми? Фуқаро Комил Мамановнинг шу маҳаллада ўн икки сотихли ҳовлиси бор. Унинг ўзи оиласи билан Зарафшон шаҳрида яшайди. Шу сабабданми, томорқа қаровсиз қолдирилган — ерни бегона ўтлар ва тикан қоплаган.
— Ўн сотих ери бор одамни кам таъминланган деб бўлмайди, — дейди фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятини мувофиқлаштириш бўйича туман кенгаши мутахассиси А. Примов. — Томорқадан рўзғор учун зарур маҳсулотлар олинса, кони фойда эмасми? Шаҳарда яшаган тақдирда ҳам, қишлоқда ҳовлиси бор фуқароларнинг картошка, пиёз, сабзи, саримсоқпиёз каби экинларни томорқасида етиштириши, уларни бозордан харид қилишига ҳожат қолдирмайди. Ҳаммаси меҳнатсеварликка боғлиқ. Истак бўлса, томорқадан унумли фойдаланиб, мўмай даромад олса бўлади.
Яна бир фуқаро Отабек Сайфиддиновнинг 27 сотих томорқасига фақат беда экилган. Билишимизча, хонадон аъзолари бошқа вилоятда яшар экан. Шуҳрат Жўраевнинг 8 сотих ер майдони қайта-қайта огоҳлантирилганидан сўнг икки-уч пуштада ловия, қовоқ, қовун, тарвуз экилди. Ернинг катта қисмида макка бўй чўзиб турибди.
Иззатилла Нормуродов ҳовлисининг аксарият қисмини беда эгаллаган. Бедазор ичидаги атиги иккита пуштада кечки помидорларнинг эндигина униб чиққанига гувоҳ бўлдик. Тилов Йўлдошевга тегишли ҳовлининг абгор аҳволини таърифлашга тил ожиз. Тиканзорга айланган ер бир қарашда тўқайзорни эслатади. Айни чоғда ҳеч зоғ яшамайдиган бу ҳовлида бирор бир маданий ўсимлик йўқ. Томорқанинг икки йилдан буён қаровсиз қолиб келаётгани маҳалла кўркига путур етказмоқда. Ён қўшниси Бобомурод Ермекбаевникида эса аҳвол бундан-да ачинарли. Ҳамроҳимиз, маҳалла посбони Севдиёр Абдураимовнинг айтишича, у қайсидир фермер хўжаликда ишларкан. Уйидан ойда бир бўлса ҳам хабар олмайди.
Бундай ҳолатлар тумандаги «Қушқочди» маҳалласида ҳам учрайди. Жумладан, маҳалла фуқаролар йиғини масъул котиби Ҳошим Хўжаевнинг таъкидлашича, Бахтиёр Жулдибаевга бир неча бор айтилса ҳам ҳовли ичкариси тиканзорлигича қолган. Ташқари ҳовлига маккадан бошқаси экилмаган. Маҳалла масъулларига ҳар сафар қуруқ ваъда беришдан нарига ўтмаётган Б. Жулдибаев ерга озроқ меҳр берганда, ҳозир пиёз, картошка ва бошқа маҳсулот турлари гуркираб ўсаётган бўларди. Ҳолбуки, бу маҳаллада меҳнатсеварликда бошқаларга ўрнак бўладиганлар кўпчиликни ташкил этади. Улардан бири олтмиш икки ёшли Зиёдулло Хўжаевдир. Отахон томорқасидаги иссиқхонада ҳосилга кираётган помидор, бодрингни кўриб, завқ олади. Уларга вақтида ўғитини бериш, тагини юмшатишдан чарчамайди. Шу маҳалладаги Жамол Тўраев ҳам икки сотих ерда иссиқхона ташкил қилган. Яна яқинда банкдан саккиз миллион сўм кредит олди. Бу маблағ эвазига иссиқхонасини кенгайтиришни режалаштирган.
Ҳа, ҳаракат қилган, меҳнатдан қочмаган одамнинг уйи ҳам, кўнгли ҳам, маҳалласи ҳам обод бўлади. Бу борада эринчоқлик қилиб, ердан самарали фойдаланишда орқада қолаётганлар ўз атрофидаги миришкор деҳқонлардан ўрнак олишса, мақсадга мувофиқ бўларди.
Зулфия БОБОЕВА,
«Дўстлик байроғи» газетаси мухбири.
Суратлар муаллифи Дониёр РАВШАНОВ.